สาวย่าน ครูมโนราห์

                   ปัจจุบันในภาคใต้มีโนราอยู่มากมาย หากถามถึงครูหรืออาจารย์แล้วสาวหาครูต่อไปเรื่อย ๆ จะพบว่าจากครูรุ่นก่อนที่พอจะสาวถึง ได้สอนศิษย์ต่อ ๆ กัน เหมือนต้นไม้ที่แตกออกไปเป็นกิ่งก้านสาขา ครูเหล่านั้นหากสืบสาวประวัติหรือที่คนใต้เรียกว่า “สาวย่าน” ให้ถึงรากหรือต้นตอแล้ว ก็คือครูต้นโนราตามที่เชื่อถือและบูชากันอยู่ ในช่วงเวลาอันยาวนานการ “สาวย่าน” จะชัดเจนไม่เกิน 4-5 ช่วง ซึ่งเป็น “ย่าน” หรือ “สายตระกูล” ที่แยกย่อยออกมาแล้ว
                    เท่าที่ผู้ศึกษาได้เก็บรวบรวมเกี่ยวกับโนรา โดยเน้นหนักในเขตพื้นที่จังหวัด สงขลา พัทลุง นครศรีธรรมราชและตรัง ซึ่งมีโนราอยู่มาก ได้พบสายตระกูลโนราที่มีชื่อเสียงหลายตระกูล ชื่อเรียกแต่ละสายเรียกตามที่โนราเรียกขานกัน โดยแสดงข้อมูลคร่าวๆ ซึ่งจะจบเพียงโนรารุ่นกลางที่แสดงตามธรรมเนีนมโนราแบบดั้งเดิมและบางคนแสดงแบบโนราสมัยใหม่ได้ด้วย ส่วนศิษย์รุ่นหลังซึ่งแสดงแบบใหม่ ผู้ศึกษาไม่ได้แสดงไว้